Φαινόμενα
Φαινόμενα εις την Καστορίαν, φαινόμενα εις την Κρήτην και επί τέλους προχθές πάλιν φαινόμενα εις το Μοναστηράκι.
Καρέκλες χοροπηδούν· τραπέζια κατρακυλούν· Ντεντζερέδες φεύγουν φαγιά ανέρχονται προς το ταβάνι· και ταμπουράδες χτυπούν μόνοι των υπόκρουσιν αμανέ και γιαρέ.
Τι σου είνε τέλος πάντων αυτό το εκτόπλασμα και η μέθοδος του εκτοπλάσματος, μυστήριον. Η εταιρία των ψυχικών ερευνών μελετά και ο κ. Τανάγρας εκτελεί ταξιδάκια αναψυχής φυσικώτατα. Κανείς ανεπτυγμένος άνθρωπος σήμερα δεν επιτρέπεται, να πέρνη υπό την αστείαν άποψιν πράγματα όπως τα φαινόμετα του πνευματισμού, τηλεκινησίας, τηλεπαθείας, υπνοβασίας, υπνωτισμού και χιλίων άλλων εκδηλώσεων μιας ζωής η οποία, επειδή δεν ειμπορεί ευκόλως να λάβη την τρέχουσαν τιμήν της άλλης, της γνωστής μας, δεν έπεται εκ τούτου, ότι και δεν υπάρχει.
Παραδεχόμεθα λοιπόν ότι έχομεν εκτόπλασμα, περίπλασμα, πρώτην, δευτέραν και τρίτην ψυχήν, ίσως και έβδομην, πράγμα το οποίον είχον κατωρθόσει έως τώρα οι γάτοι και οι πενθερές. Παραδεχόμεθα ότι διαιρούμεθα ωσάν τον Μπόσκον εις δύο, τρεις υπάρξεις· ότι τεμαχιζόμεθα και ότι επί τέλους το «κομμάτια να γίνης» δεν είνε ύβρις ούτε κατάρα, αφ' ού έκαστος μπορεί να γίνη αξιόλογα κομμάτια ευρισκόμενα κατά βούλησιν ή δυνάμει του υποσυνείδητου εις διάφορα μέρη. Παραδεχόμεθα, ότι αλλού μεν καλοτρώγωμεν, εις την παρούσαν δε ζωήν παίζομεν ταμπουράν, και ταύτα γίνονται ταυτοχρόνως· όλα τα παραδεχόμεθα και πιστεύομεν τυφλώς τα φαινόμενα και χωνεύομεν τας εξηγήσεις τας επιστημονικάς όσον και τας του έξω από δω ο οποίος ηνάγκασε τους κατοίκους του Μοναστηρακίου να φωνάξουν τους ιερείς να προβούν εις αγιασμούς, εξορκισμούς και να πυρπολήσουν τέλος και το καλύβι της δυστυχισμένης χήρας η οποία είχε το εκτόπλασμα.
Μίαν μόνον απορίαν έχομεν: διατί οι αποφασίζοντες να εκδηλώσουν κατά τον ένα ή τον άλλον τρόπον φαινόμενα είνε όλοι πέρα&–πέρα διατρεμένοι, δύστροποι, κακοί, μοχθηροί καταστροφείς· αναποδογυρίζουν έπιπλα και τα σπάζουν, σαν να μη βρίσκωνται στην μεταπολεμικήν εποχή και να μη ξέρουν τι κοστίζει σήμερα ένα πιάτο ή ένα αγγείον περιφρονημένον αλλά... χρήσιμον. Ορίστε: η χήρα Πεταλά τάχει βάλει ιδίως με τον ρουχισμόν. Ρούχα, κουστούμια, σκεπάσματα, ασπρόρρουχα, καπέλλα, φέσια, κεφαλομάντηλα· κανένα δεν βρίσκει χάριν, τα κόβει και τα κόβει μάλιστα κατά γεωμετρικά σχήματα ενώ είνε βέβαιον ότι δεν έχει ιδέαν ούτε της ευθείας γραμμής, την οποίαν δεν θα ηκολούθησε φαίνεται εις τον βίον, δια να αναγκασθούν να της κάψουν το σπίτι οι συγχωριανοί της. Ερωτώμεν λοιπόν διατί κανέν πλεύμα, ή μέντιουμ, ή δυσυπόστατος άνθρωπος δεν κάμνει το καλόν; Διατί αφ' ού έχει την δύναμιν να καταστρέφη και μηδενίζη, δεν δημιουργεί και εκ του μηδενός;
Τι πλούτη και ευτυχία, και Θεού αγαθά θα ήταν η Χήρα Πεταλά εάν λόγου χάριν ευρίσκουσα σπασμένο πιάτο, το εκολλούσε· εάν ευρίσκουσα γκρεμισμένο σπίτι, το εστερέωνε· ή και εκ του μηδενός σου παρουσίαζε στέγην κατά την παρούσαν εποχήν; Εάν όπου εύρισκε τρύπιο πανταλόνι, τριμμένο σακκάκι, ξεβαμμένο παλτό ή κουρελιασμένα ασπρόρρουχα τα παρουσίαζε καινούρια κι' αγνώριστα, εάν τέλος πάντων σε παρελάμβανε γυμνόν, άστεγον, πεινώντα, διψώντα, έρημον και ελεεινόν και απεφάσιζε να σε κάμη νοικοκύρην;
Η αξιότιμος χήρα Πεταλά θα ήτο πλέον πλούσια χαριτωμένη και πολύφερνος νύφη, χάρις της οποίας άξιζε και να χωρίσει κανείς μετά τριακονταετή ύπανδρον βίον δια να την πάρη, έστω και αν έχη πατήσει τα πενήντα... ενώ τώρα... είνε απορίας άξιον πώς οι συγχωριανοί της δεν την... έκαψαν και αυτήν μετά της οικίας της.
Σημειώσεις
Ο Λαύρας εδώ αναφέρεται στον Άγγελο Τανάγρα, γιατρό της εποχής ο οποίος ασχολήθηκε με την ψυχική έρευνα. Η «εταιρεία των ψυχικών ερευνών» που αναφέρει ο συγγραφέας είναι η «Ελληνική Εταιρεία Ψυχικών Ερευνών» που είχε ιδρύσει ο Τανάγρας. Για περισσότερες πληροφορίες για τον Άγγελο Τανάγρα, βλ. και το βιβλίο «Τα απομνημονεύματά μου», του ιδίου.