Ο Γάλλος γλύπτης Αντώνιος Μπουρντέλ

Εάν υπάρχουν ολίγοι ακόμη καλλιτέχναι σύγχρονοι, οπαδοί του ακαδημαϊκού κλασικισμού, και παράγουν έργα άξια λόγου, δεν δυνάμεθα όμως να μη στραφώμεν εις του νέους ορίζοντας του οποίους ανοίγουν εις την τέχνην, προνομιούχοι νεωτερισταί.

Δυστυχώς πολλοί από τους σημερινούς τεχνίτας, γλύπται ή ζωγράφοι, εις την αδυναμίαν των να δημιουργήσουν κάτι νέον, επιπίπτουν, με μανίαν ακράτητον εις κάθε νεωτεριστικήν εμφάνισιν δημιουργικού ταλέντου. Και γεμίζουν αι εκθέσεις από έργα αποτροπιαστικής μιμήσεως, έργα αποκρουστικής αισθητικής, τα οποία οι πίθηκοι της τέχνης προσπαθούν να επιβάλουν πάση θυσία.

Εννοείται ότι αυτό δεν είνε τίποτε νέον. Είνε η αιώνια ιστορία της εξελίξεως της τέχνης. Κατά διαφόρους εποχάς αναφαίνεται ένας μεγάλος δημιουργός. Τα έργα του, βέβαια, είνε νεωτεριστικά μεταξύ των συγχρόνων του και προς τα έργα των προηγουμένων του τεχνιτών.

Αναφαίνεται ο Μιχαήλ Άγγελος, ο γλύπτης ζωγράφος, ο σοφός ανατόμος, δίδων εις τα σώματα τας μάλλον τολμηράς κινήσεις. Οι μυς τεντόνονται εντατικώς. Βεβαίως η εμφάνισης του Μιχαήλ Αγγέλου προκαλεί την προσοχήν των συγχρόνων του. Όσοι είνε δημιουργικοί τεχνίται, ολίγον επηρεάζονται από την τεχνικήν εκδήλωσιν του ανανεωτού της τέχνης. Όλοι αυτοί ευρίσκουν τρόπον να εκδηλωθούν. Οι άλλοι όμως μη έχοντες την δύναμιν να δημιουργήσουν προσπαθούν να μιμηθούν τον Μιχαήλ Άγγελον, μόνον εις την εξωτερικήν εμφάνισην όμως, αδυνατούντες να μιμηθούν την εσωτερικήν ψυχήν, την ζωογονούσαν τα έργα του Μιχαήλ Αγγέλου. Και η Ιταλία γεμίζει από έργα τέχνης με σώματα αθλητών με συσπάσεις υπερβολικών μυών, με κινήσεις ταραγμένας αλλά έργα άψυχα και μη προσθέτοντα τίποτα νέον εις τα παλαιά. Το είπε άλλως τε και ο Μιχαήλ Άγγελος: «Η σοφία μου θα καταστρέψει πολλούς».

Το αυτό συμβαίνει και τώρα εις την τέχνην του 20 αιώνος. Ο Ροντές βεβαίως εκαινοτόμησε. Άφηκε τον κλασικισμόν κατά μέρος, όχι ακριβώς τον κλασικισμόν αλλά την μίμησιν του κλασικισμού. Δια του Ροντέν η πλάσις παρουσιάζει εις την θωπείαν του φωτός τα μαλακά σώματα. Αμέσως δε μιμηταί τον ακολουθούν και γεμίζει η σύγχρονος τέχνη από τους μαλακούς και πλαδαρούς παλαιστάς.

Από αυτήν την πλαδαρότητα μας σώζει ο Αντώνιος Μπουρντέλ ο μεγαλύτερος σημερινός γλύπτης.

Τον πλαδαρόν αθλητήν του Ροντέν αντικαθιστά ο στεγνός και ξηρός αθλητής του Μπορντέλ. Βεβαίως οι μιμηταί επιπίπτουν εις την νέαν λείαν... Η ξηρότης του Μπουρντέλ ωθείται εις τα άκρα, φθάνει εις τον κυβισμόν. Τα παραδοξώτερα των πλασμάτων της ανθρωπίνης διανοίας μας παρέχονται κάθε ημέραν από τους σημερινούς τεχνίτας. Αλλού πρωτογένεια, μέχρι παιδαριωδίας, αλλού παραδοξοφορμία, μέχρις ονειρώδους εφιάλτου. Αλλά όλοι αυτοί οι κακοί μιμηταί δεν κατορθώνουν να βλάψουν τον Μπουρντέλ, όπως οι πλαδαροποιοί δεν έβλαψαν τον Ροντέν.

Ο Μπουρντέλ κατέχει βαθειάν γνώσιν και συναίσθησιν την τέχνης. Απλοποιεί τα πάντα, απορρίπτει παν ό,τι του είνε άχρηστον δια να εκφράση την ιδέαν του. Εάν μεταβάλη κάποτε τας διαστάσεις, την έλλειψιν αυτήν, την εν γνώσει και σοφία, αναπληροί με το αποτέλεσμα, το οποίον δεν δυσκολεύεται κανείς να αναγνωρίση.

Η τέχνη του Μπουρντέλ φαίνεται επηρεασμένη από την αρχαϊκήν Ελληνικήν τέχνην. Αλλά με πόσην νέαν ζωήν και σύγχρονον αντίληψιν! Πόσην ψυχήν θέτει εις τα έργα του! Τόσην όση αρκεί να τα ζωογονήση και να τα συγχρονήση προς την ζωήν και την νέαν κατεύθυνσιν της τέχνης.

Πραγματικώς ο εσωτερισμός δεν ευρήκεν άλλον ευγλωττότερον απολογητήν από τον Μπουρντέλ ο οποίος κατώρθωσε να δώση κάτι νέον εις την τέχνην χωρίς να προσκρούση εις του αιωνίους νόμους της καλλιτεχνικής δημιουργίας, οι οποίοι είνε, η γραμμή, ο όγκος και η μεταλλαγή αυτών εις τον αέρα, εις την ατμόσφαιραν.

Ο Μπουρντέλ είνε τώρα πλέον εξηκοντούτης, ίσως και πλέον. Αλλά μια νεανική ορμή κινεί την έμπνευσίν του και κάθε έργον νέον είνε νεωτεριστικώτερον του παλαιότερου. Εκτός της λατρείας του προς την αρχαίαν Ελλάδα έχει και άλλον δεσμόν μαζί μας. Η Κυρία Μπουρντέλ είνε Ελληνίς εκ της γνωστής Αθηναϊκής οικογενείας Σεβαστού.